AMAÇ : ÇOCUĞUNUZA UYGUN DAVRANIŞ EDİNDİRMEK

 

5 ETKİN ARAÇ : SEVGİ, AÇIKLIK, MODELLEME, TAKDİR, DİSİPLİN

 

SEVGİ : Çocuklar koşulsuz sevildiğini ve kabul gördüğünü, dolayısıyla da güvende olduğunu hissetmek ister. Sevgi ve desteğin olmadığının hissedildiği herhangi bir aile ortamında, çocuklar öğrenemez; öğrenseler bile bu içselleştirilmiş bir öğrenme olmaz. Bağırma/ odaya kapatma…vs ortadan kalktığında; davranış yüksek ihtimal geri gelecektir. Çocuğunuzu sevginizle ya da varlığınızla tehdit etmeyin… ‘ay beni öldüreceksiniz, gideyim mi istiyorsun, onu yaparsan seni sevmem, bak o çocuk hiç öyle yapıyor mu…’ gibi cümleler durumu anlamlandırmasından ziyade kendisini güvende hissetmemesini sağlayacaktır ve bu; uzun vadede psikolojik aksaklıklar yaratan önemli faktörlerdendir

 

 

AÇIKLIK : Çocuklar aile ve ev içerisindeki kurallar açık, net, tutarlı ve istikrarlı uygulandığı zaman öğrenirler. Bu sayede, kendisinden tam olarak ne beklendiğini ve neden beklendiğini daha rahat anlamlandırabilir. Kuralların ne olduğunu, neden o kuralın olduğunu, ve kurallar takip edilmediğinde ne gibi sonuçlarla karşılaşıp hangi sorumlulukları alması gerektiğini bilmeleri kurallara uymasını kolaylaştıracaktır.

 

MODELLEME : Ebeveynler çocuklarından bekledikleri davranışı ancak kendileri de yaparlarsa inandırıcı olurlar. Çocuklar dinlediklerinden ziyade gördüklerinden öğrenmeye meyillidirler, ve bunu taklit ederek yaparlar. Ebeveynler hem olumlu hem olumsuz davranışlar için rol modeldirler ve bu davranışların sonuçlarını nasıl karşıladıkları da önemlidir. Örneğin hatalı olan bir anne/baba özür dilemiyor ise, çocuklarından da hatalı oldukları zaman özür dilemelerini; çocuğunun odasına kapıyı çalmadan giren bir anne/babanın çocuğunun da kapıyı çalarak odaya girmesini ve dahası bu davranışları içselleştirmelerini beklemek çok da sağlıklı bir beklenti olmayacaktır.

 

TAKDİR : Çocuklar; iyi oldukları zaman bunu duymaya ihtiyaç duyarlar. Sözel olarak çocuğunuzu desteklemek, yapmaya yeltendiği konularda onu teşvik etmek, ne zaman geleceği belli olmayan ve rastgele manevi ödüller vermek (her defasında verilen pekiştireçler gücünü ve onun gözündeki anlamını kaybedebilir); çocuğunuzu yaptığı olumlu davranışın devamlılığını sağlamak konusunda önemli adımlardandır.

 

DİSİPLİN : İdeal aile içi disiplin; sadece ceza ya da kurallar demek değil, sevginin koşulsuz olduğu ortamda bunların etkili ve kaliteli kullanımı demektir. İstenmeyen olumsuz davranışın sönmesi ve tekrar etmemesi için kuralların ve uygulanacak cezaların (bunu yapılan olumsuz davranışın sorumluluğunu almak olarak düşünebiliriz) tutarlı ve istikrarlı olması önem arz eder. ‘Çocuğumu nasıl disipline edeceğim’ gibi bir soruyu soruyorsanız; disiplinin sadece ceza demek olmadığını, ancak yukarıdaki 4 prensiple birlikte sunulduğu ve nedenselliğinin çocuğunuzun gözünde anlamlandırıldığı zaman etkili olabileceğini unutmamanız gerekir. Yapılan olumsuz davranışın sorumluluğunu üstlenmek ancak yapılan davranışın hemen akabinde ve istikrarlı olursa etkili olacaktır. Özellikle okul öncesi çocukların; kendi yaptıkları olumsuz davranışlarının sorumluluğunu almak için en iyi yöntem ‘mola’ vermektir (yaşına uygun süreliğine o ortamdan uzaklaştırmak ve düşünmesi için teşvik etmek). Etkili uygulama ve sağlıklı süreç yönetimi için; kendinize de olumsuz davranış gösterdiğiniz zaman ‘mola’lar verebilir, çocuğunuza örnek olurken kendi regülasyonunuzu da sağlayabilirsiniz.

 

Psikolog Doktor Gizem Çeviker

Eskişehir Web Tasarım