atrancı öğrendiğimde -hafızam beni yanıltmasın- sanıyorum 6-7 yaşlarındaydım…
Babam öğretmekle kalmamış; aynı zamanda çoğu akşam iş yorgunluğu demeden benim
hevesli ısrarlarımı kıramayıp bir de oyun arkadaşım ve en dişli rakibim olmuştu.
Anlayacağınız o zamanlar ev içi eğlence denildiğinde benim için; bir ‘’Adam Olacak Çocuk’’
vardı bir de babam ve satranç Tabii çocukken ‘ay bu satranç çok faydalı bir oyun, kesin
oynamalıyım’’ motivasyonuyla hareket etmiyorsunuz. Satrancın faydalı olduğuna kanaat
getirmem, daha doğrusu insan zihninin gelişimine katkılarıyla tanışmam; lisans yıllarımda
ilgili derslere tekabül eder. Tarihi kökeni 6. Yüzyıla dayanan bu strateji oyununun birçok
bilimsel araştırma tarafından istikrarlı şekilde buluna-gelinen faydalarının neler olduğuna
sayfamız yettiği kadarıyla birlikte bir göz atalım:
1) Satranç problem çözme becerilerini geliştirir (satranç konsantrasyon, kritik
düşünce, soyut düşünce, problem çözme, belirli bir örüntüyü takip etme, stratejik
planlama, analiz ve sentez… gibi becerilerin gelişmesini destekler)
2) Satranç çocukların bilişsel/zihinsel süreçlerini geliştirir (özellikle 8-9-10 yaşlarda
beyin gelişiminin süreci dâhilinde istikrarlı oynanan satranç derslerinin bu yaş grup
çocuklarını, satranç derslerini almadan önceki düzeylerine göre bilişsel testlerde daha
iyi sonuç aldıkları bulgulanmıştır)
3) Satranç sözel iletişim becerilerini geliştirir (evet yanlış okumadınız, ne alakası var
demeyin Ulusal Zaire Üniversitesi’nden Dr. Albert Frank’in yaptığı çalışmada; 2
haftalık satranç eğitimi alan çocuklarda mantık yürütme becerilerini dilden bağımsız
olmayan bu oyun sayesinde dille alakalı beyin bölgelerinin geliştiğini ifade eden
çalışmaları mevcut).
4) Satranç kritik düşünmeyi geliştirir (Pennsylvania’daki Amerikan Satranç Okulunun
direktörü Dr. Robert Ferguson’un çalışmalarına göre; satranç dersi alan 7. 8. ve 9.
sınıf öğrencileri; satranç dersi almayan öğrencilere göre ‘doğru değerlendirme’ ve
‘kritik düşünebilme’ becerilerini (önceki seviyelerine göre) %17’lik bir oranla
geliştirmişlerdir).
5) Satranç unutkanlığa yardımcıdır (Satranç sadece çocuklarda değil, yaşlı bireylerde
de etkili olduğu gözlemlenmiştir. Özellikle Alzheimer ve Demans gibi geriatrik
rahatsızlıkların ilerlemesini önlemede de başarılı olduğu bulunan çalışmalar
mevcuttur).
6) Satranç sosyal & duygusal gelişimi etkiler (her ne kadar analitik ve stratejik bir
oyun olsa da; satranç tek kişilik değil iki kişilik bir oyundur ve bu oyun esnasında
karşılıklı bir dinamik, etkileşim, ve bu etkileşim sayesinde de psiko-sosyal becerilerin
kullanımı söz konusudur. Alabama Üniversitesi bünyesindeki Özgürlük Satranç
Akademisi’nden Dr. Rose Marie Stutts’un bu anlamda anlamlı sonuçlar gösteren
çalışmaları vardır).
‘’Satranç tahtası insan zihninin jimnastik salonudur (Pascal)’’
