1) Doğum öncesinde (prenatal) yaşanan problemler çocuk gelişimini etkileyebilir (ilaç/antibiyotik, madde ve sigara kullanımı, havadaki kurşun oranı, ya da ağır geçen bir enfeksiyon… gibi).
2) GEN ve ÇEVRE etkileşimi; çocuğun gelişme sürecini etkiler (her biri ayrı ayrı etkileyebildiği gibi; bu iki faktörün etkileşimi de çocuk gelişim sürecini değiştirebilir. Örneğin; çocuğunuzun genleri uzun boylu olmasını sağlayabilecekken, yeterli beslenmeyi almaz ise, potansiyel olarak ulaşabileceği boy uzunluğuna erişemeyebilir).
3) Ebeveynlik stilleri çocuğun gelişimsel sonuçlarını etkiler (Tanımlanmış 4 farklı ebeveynlik stilinin her birinin çocuklar üzerindeki uzun vadeli etkileri çeşitlenmektedir. Örneğin; ‘yetkili ebeveynlik’ stilinin olduğu bir ailede yetişen çocuklar daha mutlu büyümeye ve akademik başarıya yatkın olmaya meyilliyken; ‘izin verici ebeveynlik’ stilinin olduğu ailelerde yetişen çocuklar otorite figürleriyle problem yaşamaya ve akademik anlamda daha az başarılı olmaya meyillidirler).
4) Erken çocukluk döneminde fiziksel gelişimin yönü olan bir örüntüsü vardır (Yani; vücut merkezi eller ve ayaklardan önce gelişir; büyük kaslar küçük kaslardan önce gelişir ve bu fiziksel gelişim kafadan başlayıp ayak tırnaklarına kadar tepeden aşağıya doğru bir süreçle gerçekleşir).
5) Temel bakım veren kişilerin bebek ve çocuklarla konuşma biçimleri dil gelişimi ve buna bağlı bilişsel gelişim sürecini önemli ölçüde etkiler (örneğin; bebek/çocuk konuşması ya da bebek yönelimli konuşma diyebileceğimiz ‘basit kelimeler, abartılmış seslendirme ve mimik’ gibi değişkenlerden oluşan konuşma biçimi bebeklerin dili edinmesini önemli ölçüde etkiler).
6) Bebeklerin ‘agulama’ dönemi alsında dil gelişiminin ilk basamağı (dil gelişimi 4 temel evreden oluşur; 1)agulama evresi, 2) tek kelime evresi, 3) iki kelime evresi, 4) çoklu-kelime evresi).
7) Çocuk gelişim süreci anlaşılabilir ve tahmin edilebilirdir; belirli zamanlarda belirli durumların beklendiği bir takvim sürecinde gelişir (Bu yüzden uzmanlar gelişimsel kilometre taşlarını çocuk gelişim sürecini değerlendirmek için kullanır).
8) Bebeklik ve çocukluktaki ‘hassas ve çocuğun ihtiyaçlarına doğru zamanda yanıt veren’ temel bakım; erken dönem ve ileriki dönem bağlanma stillerinin oluşmasında etkilidir (İhtiyaçlarına zamanında yanıt veren ve çocuklarıyla kaliteli zaman geçiren ebeveynlerin çocukları güvenli bağ kurmaya daha meyillidir; çocukluk döneminde temel bakım verenlerle kurulan bu bağlanma stili, erişkinlik dönemindeki romantik partnerleriyle kuracakları bağlanma oluşumunu da etkileyebilir).
9) Kaliteli bir gündüz bakım evi/kreş/anaokulu çocukların gelişimini pozitif yönde ve anlamlı ölçüde destekler (Burada sunulmuş kaliteli uyaranlar, etkileşimler ve etkinlikler çocukların bireysel gelişim sürecine olumlu katkı sağlar).
10) ‘Yetkili ebeveynlik’ stili diğer stiller içinde en sağlıklı olarak tanımlanmıştır (Bu ebeveynlik stili ile yetişen çocukların, kendilerine daha çok güvendikleri, benlik saygısının daha yüksek olduğu, zorluklar karşısında baş etme mekanizmalarının daha sağlıklı olduğu bulgulanmıştır. Bu ebeveynlik stilinde ebeveynler, çocukların dinler, onlara sevgi ve destek sunarken; olumsuz davranışların sonuçları olacağını, sınırların, belirli alanların ve limitlerin olduğunu hissettirir).
Psikolog Doktor Gizem Çeviker
